Ayak tırnak batması deride şişlik, kızarıklık, ağrı ve bazen enfeksiyon oluşturan önemli bir sağlık sorunudur. Tedavi edilmezse oluşan enfeksiyon ağırlaşabilir ve kronikleşebilir. Özellikle ayaktayken ve yürürken artan ağrıya sebep olabilir. Tedavisinde gecikilirse hastalık ilerler ve iyileşme süreci de uzar. Ancak ayak tırnağı batması hastaya uygun bir yaklaşımla tedavi edilebilen bir hastalıktır.
Tırnak Batması Nedir?
Tırnak batması tırnağın tırnak yatağına doğru uzadığı ağrılı bir sağlık sorunudur. En çok ayak baş parmağında görülür. Çeşitli sebeplerle ayak tırnağının köşe ya da kenarında dikensi uzantılar ortaya çıkar. Bunlar da yan tırnak kıvrımlarına batarak hastalığı başlatır.
Hastalığı oluşturan en önemli sebepler travma, dar ayakkabı ve yanlış tırnak kesimidir. Bu tetikleyicilerin etkisiyle tırnak batması oluşur ve tırnağın ağrılı, şiş ve kızarık bir hale gelmesine sebep olur.
Tırnak batınca, tırnağın köşesindeki dikensi uzantı deriye girer ve vücut bunu yabancı bir cisim olarak algılar. Bu durum, bir tür yabancı cisim reaksiyonu olan "granülasyon dokusu"nun oluşumuna sebep olur. Bu doku kırmızı et benzeri ve genellikle yuvarlak bir şişliktir. Bu süreçte enfeksiyon riski artar ve ağrı da şiddetlenebilir.
Hastalık gençlerde daha sık görülmektedir. Ancak hastalar ileri yaşta ise, diyabetli ise, dolaşım sistemi ve sinir sistemi ile ilgili problemleri varsa tırnak batması sonrası tedavisi zor olan ve uzun zaman alan ayak ülserleri oluşabilir.
Ayak Tırnak Batması Neden Olur?
Ayak tırnak batması aşağıda belirtildiği gibi birçok tetikleyici faktörün etkisiyle oluşabilir;
- Tırnakları çok kısa kesmek
- Tırnak köşelerini kavisli kesmek
- Dar ayakkabı giymek
- Bol ayakkabı giymek
- Ayak tırnak ve parmağına alınan darbe ve yaralanmalar
- Aşırı kavisli ayak tırnakları
- Tırnak boyutu ile tırnak yatağı arasındaki dengesizlik
- Yanlış pedikür uygulamaları
- Tırnağın mantar hastalıkları
Tırnak Batması Belirtileri Nelerdir?
Tırnak batması aşağıdaki belirtilerle karşımıza çıkar;
- Tırnağın bir ya da her iki tarafında olabilen ağrı
- Tırnak yatağında hassasiyet
- Tırnak çevresinde şişme
- Tırnak çevresinde sıcaklık artışı
- Tırnağın köşesinde ya da yan kısmında granülasyon dokusu oluşumu. Bu doku genellikle taze kırmızı et benzeri görünümündedir. Yuvarlak ya da oval bir şişkinlik şeklinde olup büyüklüğü genellikle birkaç mm ile 1 cm arasındadır. Nadiren daha büyük boyuta ulaşabilir.
Diyabet hastalığı, damar sertliği, dolaşım bozukluğu ya da periferik sinir hastalığı olan kişilerde ülser oluşumu ve doku ölümüne kadar gidebilen belirtiler oluşabilir.
Aşağıdaki durumlarda doktora başvurulmalıdır;
- Tırnak yatağında irin veya artan kızarıklık
- Parmakta ciddi ağrı
- Parmakta şişme
- Tırnak yatağındaki dokuda granülasyon dokusu oluşumu
- Ayaklara kan akışının zayıflamasına sebep olan şeker hastalığı, periferik sinir hastalığı, damar sertliği gibi başka bir sağlık sorunlarının mevcudiyeti
Ayak Tırnak Batması Nasıl Önlenir?
Ayak tırnak batmasını önlemek için alınabilecek bazı basit önlemler şunlardır;
Ilık Tuzlu Su Banyoları: Günde birkaç kez yapılırsa ağrı ve şişlik azalabilir.
Sabunlu Sıcak Su Banyosu: Ayak günde 3 kez 15 dakika ılık ve sabunlu suda bekletilebilir.
Elma Sirkeli Ayak Banyosu: 5 litre suya yarım çay bardağı elma sirkesi ilave edilir. Etkilenen ayak günde bir kez 15-20 dakika bu suda bekletilir. Uygulama sonrası ayak güzelce kurulanmalıdır.
Uygun Ayakkabı Seçimi: Parmağın hareketlerini kısıtlamayan, yeterince geniş ve doğal malzemeden üretilmiş ayakkabılar giyilmelidir.
Uygun Çorap Seçimi: Doğal malzemeden üretilmiş ve ayağa uygun boyutta çorap giyilmelidir.
Tırnakları Düz ve Gereken Uzunlukta Kesmek: Tırnak köşeleri oyulmamalı ve kenarların kırılmamasına dikkat edilmelidir. Tırnaklar çok kısa kesilmemelidir.
Batık Tırnak Koruyucu Kullanmak: Batık tırnak için yastıklama bariyeri sağlar. Etkilenen alanın etrafına oturan halkalar ve parmağı saran bir kılıf şeklinde mevcuttur.
Ayak Hijyenine Dikkat Etmek: Ayakları düzenli olarak yıkamak ve kuru tutmak gereklidir.
Tırnak Batması Tedavi Edilmezse Ne Olur?
Tırnak batması tedavi edilmezse batık ayak tırnağından kaynaklanan enfeksiyon ilerleyebilir ve aşağıdaki ciddi enfeksiyonlara sebep olabilir;
- Kemik enfeksiyonu (osteit)
- Yüzeysel lenf damarı enfeksiyonu (erizipel)
- Lenf damarı enfeksiyonu (lenfanjit)
- Direnci düşük hastalarda genel enfeksiyon (sepsis)
- Kapanmayan açık yaralar
- Doku ölümü (nekroz)
Şeker hastalığı, damar sertliği ve periferik sinir hastalığı olan kişilerde basit bir ayak enfeksiyonu bile ciddi sorunlara sebep olabilir. Basit bir kesik ve sıyrıktan oluşabileceği gibi tırnak batması sonrası oluşan enfeksiyonlar da hızla yayılabilir ve ülserleşebilir.
Bebeklerde Tırnak Batması Nasıldır?
Bebeklerde ayak tırnakları hızlı uzar. Herhangi istenmeyen bir durumla karşılaşmamak için bakım ve kesiminin özenle yapılması gerekir.
Bebeklerde tırnak batması olduğunda parmağın o bölgesi kırmızı, şiş bir hale gelir ve rahatsız edici bir akıntı gelişebilir. Parmağa dokunulunca bebek ağlar. Yürüyorsa topallayabilir ya da yürürken ağlayabilir.
Ayak Tırnak Batması Tedavisi
Tedavide hastaların evde uygulayacakları ve hekimin uygulamaları bir bütün teşkil eder. Tedavi ile ilgili gerekenler aşağıda açıklanmıştır.
Hastalara Tavsiyeler
Hastalar hekimin uyguladığı tıbbi tedaviye ek olarak aşağıda belirtilenleri hassasiyetle yerine getirmelidir;
- Sigara ve alkol içilmemeli
- Obezite varsa kilo verilmeli
- Hazır ve katkılı gıdalar yenilmemeli
- Doğal gıdalarla yeterli beslenilmeli
- Sistemik hastalıklar varsa tedavi edilmeli
- Rahat ayakkabılar giyilmelidir. Tırnak batması geçene kadar burnu açık ayakkabı ya da sandalet tercih edilmelidir.
- Ayak tırnak altına küçük pamuk veya mumlu diş ipi koymak iyileşmeye yardımcı olabilir. Ayaklar günde 3 kez 20 dakika ılık suda bekletildikten sonra batık tırnak altına bir parça pamuk veya mumlu diş ipi yerleştirilir. Bu uygulama tırnağın cilt kenarının üzerine büyümesine yardımcı olur.
- Ayaklar günün kalan kısmında kuru tutulmalıdır
- Tırnaklar batma geçene kadar kesilmemelidir
Medikal Tedaviler
Tedavi sürecinde olabildiğince konservatif davranılır. Çoğu vakada cerrahi müdahaleye gerek kalmadan çözüm mümkündür. Uygulanan tıbbi tedavi yöntemleri aşağıda belirtilmiştir;
Dıştan Uygulanan Antibiyotikli Krem ve Solüsyonlar: Kullanım şekilleri hastaya öğretilir ve hasta evde uygular.
Sistemik Antibiyotikler: Genellikle ağızdan, ağır vakalarda daha nadir olarak enjeksiyon şeklinde uygulanan antibiyotik tedavilerini içerir.
Gümüş Nitrat Tedavisi: Tırnak batmasına bağlı tırnak kenarında genellikle 3-10 mm çapında kırmızı et benzeri granülasyon dokusu oluşur. Bunların eritilmesinde gümüş nitrat uygulaması etkilidir. Uygulama şeklini hekim hastaya öğretir. Hasta düzenli kontrollerle iyileşene kadar takip edilir.
Fenol Tedavisi: Cerrahi tedavi gereken ancak durumu cerrahi tedavi için uygun olmayan hastalarda kullanılır. Kan sulandırıcı kullanmak zorunda olan hastalar, denge problemi olan yaşlı insanlar, zihinsel ve fiziksel engelli olgularda parmak kökten uyuşturulduktan sonra tırnağın batan köşesi alınır ve o köşenin kökü fenol denen yakıcı bir maddeyle yakılır. Bu şekilde tırnağın batan köşesinde yanık oluşur. Yanığın pansumanı hastaya veya yakınına öğretilir ve yara iyileşene kadar günlük pansuman yapması önerilir.
Kısmi (Parsiyel) Tırnak Çekimi ve Yatak Revizyonu: Tırnak batması tedavisinde bütün tırnağın çekimi çoğunlukla nüks oluştuğu için önerilmemektedir. Konservatif yöntemlerle iyileşmeyen olgularda en iyi cerrahi tedavi yaklaşımı kısmi (parsiyel) tırnak çekimi ve yatak revisyonudur.
Bu yöntemde önce tırnak kökten uyuşturulur ve sadece batan köşe veya köşeler alınır. Nüksü engellemek için her köşede 0,5-1 cm’lik bir kesiyle tırnağın köküne ulaşılır ve cerrahi olarak kök alınır. Tek bir dikiş ile yara kapatılır. Hastaya 1-2 gün az yürümesi ve 1 hafta parmağı ıslatmaması tavsiye edilir. 1 hafta sonra dikiş alınır. Yara kuru ise pansuman biter, değilse birkaç gün daha kendisi pansuman yapar.
Gebe ve Süt Emzirenlerde Tırnak Batması Tedavisi
Gebelerde ayaklarda oluşan ödeme bağlı tırnak batması oluşur. Süt emziren kadınların çoğunda gebelikte batma başlar ve tedavi ertelendiği için emzirme dönemine sarkar. “Gebe ve süt emzirenlerde müdahale yapılamaz ve ilaç alamaz” düşüncesi yanlıştır. Burada dikkat edilecek konu bebeklerin alabildiği şurupların hapının annelere yazılması gerektiğidir. Bunun dışında bir sakınca yoktur.
Bebeklerde ve Çocuklarda Tırnak Batması Tedavisi
Bebeklerde mümkün olduğunca cerrahi müdahaleden kaçınılır. Tırnak kenarında kızarıklık varsa antibiyotikli krem önerilir. Belirgin batma ve enfeksiyon varsa ağızdan antibiyotik eklenir. İlaçlı tedaviye rağmen iyileşmezse fenolle müdahale düşünülebilir.
Özetlemek gerekirse tırnak batması çocuk ve gençlerde daha sık görülen önemli bir ayak sağlığı sorunudur. Basma ve yürüme sırasında ağrıya sebep olarak günlük fonksiyonları olumsuz etkiler. Tedavi edilmez ve ilerlerse ciddi enfeksiyonlara sebep olabilir. Ancak ayak tırnak batması hastanın kendine düşenleri yapması ve hekimin uygulayacağı tıbbi tedavilerle iyileşmesi mümkün olan bir ayak hastalığıdır.
