Bazal Hücreli Karsinom en sık görülen deri kanseridir. Ozon tabakasının delinmesi insanda görülen cilt kanserlerinin sıklığını arttırmıştır. Özellikle açık ten renklilerde ve uzun süre güneşe maruz kalma sonucu oluşan Bazal Hücreli Karsinom kendi haline bırakılıp büyürse daha zorlu ve masraflı tedavi süreçleri gerektiren büyük bir problem halini alabilir. Ancak erken teşhis edildiğinde tedavisi çok başarılı olan ve mükemmel estetik sonuçla düzelebilen bir hastalıktır.
Bazal Hücreli Karsinom Nedir?
Bazal hücreli karsinom daha çok vücudun güneş gören bölgelerinde meydana gelen, en sık orta yaş ve üzerinde rastlanan deri kanseri türüdür. Uzun süreli veya yoğun ultraviyole ışınlarına maruz kalma en önemli sebebidir. Bütün kanserler içinde yeni tanı konulan her üç kanserden biri cilt kanseri olup bunların da %80’i Bazal Hücreli Kasinom’dur. Mikrobik bir sebebe bağlı olmadığından bulaşıcı değildir.
Kanserleşme süreci başladığında üst derinin bazal tabaka hücreleri kontrolsüz büyümeye başlar. Bu durum deride sonradan ortaya çıkan çeşitli tip ve renklerde kabarıklık şeklinde kendini belli eder. Oluşan kitle zamanla büyür. Eğer tedavi edilmez ve büyürlerse bulundukları yerdeki dokuda hasara neden olur. Ancak neredeyse hiç metastaz yapmazlar. Yani vücudun başka bölgelerine kan ve lenf yoluyla yayılmazlar. Çok nadir vakalarda vücudun diğer bölümlerine yayılabilir.
Bazal Hücreli Karsinom Neden Olur?
Yeni cilt hücrelerinin yapım süreci üst derideki bazal hücrelerin DNA’sı tarafından kontrol edilir. DNA’daki bir mutasyon cilt hücrelerinin büyümesine ve anormal hücreler ile kanser oluşumuna sebep olur.
Bazal tabakadaki bu mutasyona aşağıdakiler sebep olabilir;
- Uzun süre ve aşırı güneş ışığına maruz kalmak
- Bronzlaşma lambaları ve solaryum
- Tedavi amacıyla röntgen ışınlarına maruz kalmak
- Arseniğe maruz kalmak
- Yara izi (Sikatris) mevcudiyeti
Bazal Hücreli Karsinom Tipleri Nelerdir?
Bazal hücreli karsinomun dışarıdan görünümlerine göre tipleri aşağıdaki gibidir;
Nodülo-ülseratif (Ortası Oyuk Kitle) Tip: Küçük bir balmumu gibi, üzerinde kılcal damarların olduğu şişlikler halinde başlar. Kitle büyüdükçe ortasında yara (ülser) oluşur. Böylece ortasında bir ülser, çevresinde inci tanesi gibi kabarıklıkların olduğu tipik bir görünüm oluşur.
Pigmentli (Koyu Renkli) Tip: Görünüm olarak Nodülo-ülseratif tip gibidir ancak pigment varlığı yüzünden koyu renktedir. Pigment çok artarsa en ciddi deri kanseri olan Malign Melanoma ile karıştırılabilir.
Sikatrisiyel (Yara İzi Benzeri) Tip: Yara izine ya da bölgesel bir bağ dokusu hastalığı olan Morfea’ya benzer. Kenar kabarıklıkları belirgin değildir.
Yüzeysel Tip: Bir veya birkaç adet yüzeysel plaklar halinde kendini gösterir. Derine inmekten çok çevreye yayılma eğilimlidir. Ortada yer yer ülserleşme oluşur. Ortası iyileşmiş görünürken çevrede yeni oluşumlar gösterir. Yüzden çok gövdeye yerleşir.
Fibroepitelyoma (Et Beni Benzeri) Tip: Deriden kalkık kitleler halindedir. Bazıları saplı olduğu için et benlerine (Fibromalara) benzetilir.
Kimlerde Daha Sık Görülür?
Bazal hücreli karsinom güneşe maruz kalan herkeste gelişebilir. Yaş ilerledikçe görülme oranı artar. Çocuklarda çok nadirdir. Erkeklerde kadınlardan daha sık rastlanır. En yüksek risk altındakiler aşağıda belirtilmiştir;
- Açık ten renkliler
- Sarışın veya kızıl saçlı olanlar
- Mavi ya da yeşil gözlü kişiler
- Aşırı güneşli iklimde yaşayanlar
- Yüksek yerlerde yaşayanlar
- 18 yaş öncesi yoğun güneş ışığı alanlar
- Sulantılı güneş yanıkları geçirenler
Cildin Hangi Bölgelerinde Görülür?
En sık yerleşim yeri baş-boyun bölgesidir. Baş bölgesinde yanaklar, alın, burun, çene, kulak önde gelen yerleşim yerleridir. Boyun bölgesine ve saçsız kişilerin tepe bölgesine de sıklıkla yerleşebilir. Daha seyrek olarak göğüs, omuz, kollar ve bacaklarda da görülebilir.
Bazal Hücreli Karsinomun Belirtileri Nelerdir?
Bazal hücreli karsinomda deri dokusunda farklı tipte bozulmalar gerçekleşebilir. Bu bozulmaların özelliğine göre aşağıdaki belirtilerle karşımıza çıkabilir;
- İnciye benzeyen ya da yarı saydam, pembemsi kırmızı ve parlak, üzerinde kılcal damarlar görülen yumru veya nodül
- Kanamalı açık yaralar
- Kabuklanıp birkaç haftada iyileşen ve sonra tekrar açılıp kanayan kalıcı, iyileşmeyen yaralar
- Kızarmış, yama şeklinde veya tahriş olmuş cilt görünümünde kaşıntı olabilen ve kabuklanabilen oluşumlar (Bazı hastalar egzama veya sedef ile karıştırılabilir)
- Saçları koyu renkli olanlarda siyah veya kahverengi, benlerle karıştırılabilen şişlikler
- Yüzeyinde kılcal damarlar olabilen, krateri andıran tarzda çevresi kabarık, ortası çökük ve kabuklu pembe bir oluşum
- Cildin parlak ve gergin olduğu, kenarları belirgin olmayan, beyaz, sarı veya mumsu bir yapı
Bazal Hücreli Karsinom Tanısı Nasıl Konulur?
Tecrübeli bir dermatolog için bazal hücreli karsinom tanısı koymak kolaydır ancak şüphe varsa biyopsi yapılarak histopatolojik inceleme ile kesinleştirilir. Aşağıdaki belirtiler öncelikle bazal hücreli karsinomu akla getirmelidir;
- Anamnezde lezyonun 1-2 yıl gibi uzun bir zamanda geliştiğini saptama
- Lezyonların genellikle güneş gören yerlerde olması
- Parlak, inci tanesine benzeyen damarlı görünüm
- Kubbe benzeri, ortası çökük veya yara içeren lezyonlar
Kendi Haline Bırakılırsa Ne Olur?
Kendi haline bırakılan bazal hücreli karsinom genelde yavaşça büyür. Elma kurdunun elmayı içten yemesi gibi uzun süre sonunda ileri derecede doku yıkımına (destrüksüyona) neden olur. Lezyon yavaş seyirli olup acil müdahale gerektirmeyebilir. Ancak büyümüyor gerekçesi ile tümörü yerinde bırakmak veya hastanın yaşlı olduğunu ve bu yüzden müdahaleye gerek olmadığını düşünmek hatalıdır. Erken tedavi ile hem hekimin işi kolaylaşır hem de hastada daha estetik bir sonuç elde edilir.
Başka Vücut Bölgelerine Yayılır mı?
Bazal hücreli karsinom metastaz yapmaz. Yani kan ya da lenf yoluyla başka bir vücut bölgesine sıçramaz. Ancak bir güvenin halıyı ya da kazağı yemesi ya da elma kurdunun elmayı yemesi gibi bulunduğu bölgede yavaşça ilerleyerek doku hasarı oluşturur ve kanserli bölge genişler.
Tedavi Sonrası İz Kalır mı?
Hastaların büyük bir kısmında ameliyat yerinde iz kalması beklenebilir. Tedaviden sonra oluşacak olan iz lezyonun büyüklüğü, derinliği, tipi, yerleşim yeri ve kişinin deri yapısına göre değişkenlik gösterir. Cerrahi müdahaleler daha büyük ve ilerlemiş kanserler için uygulandığından ameliyat yerinde iz kalması normaldir. Erken dönemde tespit edilen ve kriyoterapi uygulanan hastalarda deri rengi de açık tenli ise fark edilmeyecek kadar hafif bir iz oluşmaktadır. Koyu ten renkli kişilerde iz biraz daha fark edilebilir.
Bazal Hücreli Karsinom Tedavisi Nasıldır?
Tedaviyi seçerken yaş, cinsiyet, meslek, hastanın özel durumu, lezyonun yerleşim yeri, tipi, büyüklüğü, derinliği, hekimin deneyimi, hastanın tedaviyi takipteki titizlik derecesi gibi bir çok faktör göz önünde bulundurulmalıdır.
Bazal hücreli karsinom tedavisinde aşağıdaki yöntemler uygulanmaktadır;
Kriyoterapi: Kanserli doku genel anesteziye gerek kalmadan sıvı nitrojen ile dondurularak yok edilir. Dermatoloji uzmanları tarafından uygulanan kriyoterapi doğru hastada uygulanırsa ve çok gecikilmemişse sonuçlar çok başarılıdır. Belli büyüklüğü geçmemiş tümörler, çok sayıdaki tümörler, kanama bozuklukları ve anesteziye intoleransı olan hastalarda tercih edilmelidir.
MOHS Mikrografik Cerrahisi: Bu konuda uzmanlaşmış plastik cerrahlar tarafından uygulanır. Genellikle sık nüks eden gözler, burun, dudak ve kulak gibi kritik alanlardaki tümörler için kullanılır.
Eksizyonel Cerrahi: Lokal anestezi altında kanserli dokunun, çevresinde bir güvenlik bölgesi ile birlikte cerrahi olarak çıkarılmasıdır. Daha sonra dikişle yara kapatılır.
Küretaj ve Elektrokoterizasyon: Lokal anestezi altında kanserli bölgenin küretle kazınması ve elektrokoter ile yakılmasıdır. Agresif kanserlerde yeterli olmaz.
Radyasyon: Kanserli bölgeye direkt uygulanan radyoterapi ile yapılan tedavi yöntemidir. Birkaç hafta boyunca haftada birkaç kez uygulanır. Riskli bölgelerde ve cerrahi işlemi kaldıramayacak yaşlı ve sağlık durumu bozuk kişilerde uygulanır.
Fotodinamik Terapi: Hastada birden fazla bazal hücreli karsinom olduğunda yararlı olabilir. İki aşamalıdır. İlk aşamada kanserli hücrelere dıştan (topikal) ışığa duyarlı bir madde uygulanır. Ertesi gün kanserli hücreler özel bir ışıkla öldürülür. Yüzeysel ve nodüler bazal hücreli karsinomlarda onaylanmıştır.
Lazer Cerrahi: Sonuçları çok olumlu değildir. Diğer tedaviler başarısız olduğunda uygulanabilir.
Lokal İlaçlar: Krem ya da merhem şeklinde dıştan uygulanan ilaçlardır. Her hastada başarılı olmaz. Tedavi süresi 3-6 haftadır. Tavsiye etmediğim bir tedavi yöntemidir.
Çok İlerlemiş Bazal Hücreli Karsinomda Yeni İlaç Tedavisi: Çok ilerlemiş ve metastaz yapmış nadir bazal hücreli karsinomlarda uygulanan, 2012 yılında onaylanmış bir ilaçtır. Ağız yoluyla alınır. Bu ilaç bazal hücreli karsinomun büyümesini sağlayan sinyalleri bloke eder.
Son olarak; bazal hücreli karsinom her ne kadar orta yaş ve üzerinin bir deri kanseri olarak algılansa da son yıllarda artan şekilde daha genç yaş gruplarında da tanı koymaktayız. Genç ve erişkin kişilerin güneş gören bölgelerinde sonradan ortaya çıkmış ve birkaç ayı geçen sürede gerilemeyen deri kabarıklıklarında bazal hücreli karsinom akla getirilmelidir. Tanı konulmakta gecikilmiş ve ilerlemiş vakalarda kapsamlı cerrahi işlemler ve masraflı süreçler gerekebilir. Diğer yandan erken tanı konan hastalar endişe etmemelidir. Bu hastalarda hiçbir cerrahi işleme gerek kalmaksızın kriyoterapi ile çok başarılı, estetik ve nükslerin oluşmadığı sonuçlar elde edilebilir.
