Bel soğukluğu en sık görülen cinsel yolla bulaşan hastalıklardan biridir. Bulaşma vajinal, oral ya da anal yolla olabilir. Gebelikte anneden bebeğe bulaşabilir. Genital akıntı ve idrar yaparken ağrı ile kendini gösterir. Hastalık tedavi edilmezse kısırlık başta olmak üzere birçok ciddi komplikasyona sebep olabilir. Ancak bel soğukluğu erken muayene ve tıbbi testlerle tanısı konulabilen ve tedavi edilebilen bir hastalıktır.
Bel Soğukluğu (Gonore) Nedir?
Bel soğukluğu ‘Neisseria gonorrhoeae’ isimli bakterinin sebep olduğu cinsel yolla bulaşan bir hastalıktır. Hastalığın diğer adı ‘Gonore’dir. 25 yaş altı gençlerde daha çok görülmekle beraber cinsel aktif olunabilen her yaş ve cinste görülebilir.
Enfekte bir kadının erkeğe bulaştırma ihtimali erkeğin kadına bulaştırma ihtimalinden daha fazladır. Hastalığa yakalanma riski cinsel ilişki sayısı arttıkça yükselmektedir. Bel soğukluğuna yakalanmamak için ilişki sırasında kondom ile korunmak gerekir. Korunmasız cinsel ilişkiler sonrasında ise düzenli test yaptırılarak kontrol sağlanmalıdır.
Hastalığa sebep olan bakteri en sık idrar yolu ve genital bölge mukozasına yerleşir. Bunun yanı sıra ağız mukozasına ve göze yerleşebilir. Mikrop bulaştıktan sonra kuluçka süresi genellikle 3-10 gün arasındadır. Ancak bu süre 12 saat ile 3 ay arasında olabilmektedir.
Erkeklerde penisten gelen sarı-yeşil akıntı ve idrar yaparken yanma hissi en yaygın görülen belirtilerdir. Kadınlarda ise sıklıkla vajinal akıntı ve pelvik ağrı şeklinde kendini gösterir. Bel soğukluğu olanlarda diğer idrar yolu enfeksiyonlarının birlikte görülme ihtimali daha yüksektir.
Belirtilerin ortaya çıkmasıyla fark edilen belsoğukluğu antibiyotik tedavisi ile iyileşebilir. Ancak bazı vakalarda hastalık belirti vermeden seyredebilir. Bu durumda ciddi sağlık sorunları ve komplikasyonlar ortaya çıkabilir.
Bel Soğukluğu Neden Olur?
Bel soğukluğu her türlü cinsel temas, ortak eşya kullanımı ve doğumda anneden bebeğe mikrobun geçmesi şeklinde bulaşabilir. Hastalığın bulaşması için kadın ya erkeklerde meni bulaşmasına gerek yoktur. Bakteriler vücuda şu yollarla bulaşabilir;
- Penis
- Vajina
- Ağız
- Anüs
- Yıkanmamış veya kullanılmış kondom
- Cinsel objelerin paylaşılması
- Enfekte kişilerin kullandığı havlu vb. eşyaların paylaşılması
- Doğum sırasında anneden bebeğe
Bel soğukluğu riskini arttırabilecek faktörler şunlardır;
- Yeni bir seks partneri
- Çok partnerli ilişki yaşayan bir kişiyle birlikte olmak
- Birden fazla kişiyle birlikte olmak
- Bel soğukluğu geçirmiş olmak
- Cinsel yolla bulaşan başka bir enfeksiyon geçirmiş olmak
Bel Soğukluğu Belirtileri Nelerdir?
Çoğu vakada cinsel organdan akıntı ve sık idrara çıkma belirtileri görülmekle beraber bel soğukluğunda görülen semptomlar aşağıdaki gibidir;
- Cinsel organdan bol, irin benzeri ve sarı-yeşil renkte akıntı
- Cinsel organdan kan gelmesi
- Sık sık idrara çıkma ihtiyacı
- Testislerde ağrı
- Vajinada ağrı
- Cinsel ilişki sırasında ağrı ya da yanma hissi
- İdrar yaparken ağrı ya da yanma hissi
- Kadınlarda adet dönemleri arası kanama
- Peniste, vajinada ya da rektal bölgede kaşıntı ve tahriş
- Boğazda ağrı
- Boyun lenf düğümlerinde şişme
- Gözlerde akıntı, ağrı ve ışığa duyarlılık
- Eklemlerde ağrı ve sertleşme
- Ateş
Akıntı bazen az olabilir ya da hiç olmayabilir. Bel soğukluğu tedavi edilmediği takdirde 3-7 hafta arasında sürer ve üçüncü ayın sonunda %95 belirtisiz hale geçer. Ayrıca hastalık prostat bezine ve epididime (yumurtalıkta bir bölüm) yayılabilir.
Boğaza ve son bağırsak bölümüne de bakılmalıdır. Boğazdaki enfeksiyon genellikle belirtisiz seyreder. Son bağırsağın endoskopik incelenmesinde (Rektoskopi) mukozanın kolayca kanadığı görülür ve makat iltihaplanması (proktit) saptanabilir.
Erkeklerde Bel Soğukluğu Belirtileri
Erkeklerde bel soğukluğu genellikle şu belirtilerle kendini gösterir;
- Peniste sarı-yeşil akıntı
- İdrar yaparken ağrı ve yanma hissi
- Sık sık idrara çıkma ihtiyacı
- Penis ucunda kızarıklık
- Sünnet derisinde şişlik
- Penisin iç kısmında kaşıntı ya da yanma hissi
- Testislerde ağrı ya da şişlik
- Boğazda ağrı
- Yutkunma güçlüğü
- Makatta ya da ağız içinde iltihap oluşumu
- Rektal bölgede kaşıntı, tahriş, ağrı ya da kanama
- Gözlerde ağrı, tahriş ve ışığa duyarlılık
- Karında gurultu ve ağrılı bağırsak hareketleri
Bel soğukluğu erkeklerde %10 oranında belirtisiz ilerler. Gonore tedavisi uygulanmadığında ağrı, kronik prostatit ve kısırlık gibi daha ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.
Kadınlarda Bel Soğukluğu Belirtileri
Kadınlarda bel soğukluğu aşağıdaki belirtilerle kendini gösterir;
- Sarı ya da yeşil renkli, kötü kokulu vajinal akıntı
- Genital alanda kaşıntı
- Vajinal kanama
- İdrar yaparken yanma
- Sık idrara çıkma
- Cinsel ilişki esnasında ağrı ve yanma
- Cinsel ilişki sonrasında kanama
- Adet dönemi dışında kanama
- Göğüs ucu akıntısı
- Karın ağrısı
- Kasık ağrısı
- Pelvik bölgede ağrı
- Boğaz ağrısı
- Yutkunma güçlüğü
- Gözlerde ağrı, tahriş ve ışığa duyarlılık
- Ağrılı bağırsak hareketleri
Ancak kadınlarda bel soğukluğu herhangi bir belirtiye yol açmaksızın sessizde ilerleyebilir. Bu nedenle şüpheli cinsel ilişkinin ardından yedi gün sonra kişinin bel soğukluğu testi yaptırması tavsiye edilir. Çoğunlukla taşıyıcı olan kadınların belirtileri fark etmemesi ve uygun tedavi olmaması durumunda bel soğukluğu pelvik inflamatuvar hastalığa (PID) yol açarak kişinin kısır kalmasına sebep olabilir.
Bel Soğukluğu Tedavi Edilmezse Ne Olur?
Tedavi edilmezse bel soğukluğuna bağlı oluşabilecek komplikasyonlar aşağıda belirtilmiştir;
İdrar Kanalı Çevresi iltihabı (Periüretrit): İdrar yolu darlığı yapabilir.
Prostat İltihabı (Prostatit): Torba-anüs arası bölge (Perine) ağrılarına yol açar. Tedavi edilmediğinde apseleşebilir.
Epididimit ve Kısırlık: Bel soğukluğu testislerin sperm kanallarının bulunduğu arka kısmında küçük, kıvrımlı bir tüpün (epididim) iltihaplanmasına neden olabilir. Tedavi edilmezse testislerin küçülmesine ve kısırlığa neden olabilir.
Makat İltihaplanması (Proktit): Anal akıntı, kanama, ağrı, sık sık dışkılama olacakmış hissi gelip dışkılayamama (tenezm) ve kabızlık (konstipasyon) ile kendini belli eder.
Kadınlarda Kısırlık: Bel soğukluğu rahim ve fallop tüplerine yayılarak pelvik inflamatuvar hastalığa (PID) neden olabilir. PID tüplerin yaralanmasına, gebelik komplikasyonları riskinin artmasına ve kısırlığa neden olabilir. PID acil tedavi gerektirir.
Vücuda Yayılan Enfeksiyon: Bel soğukluğuna neden olan bakteri kan dolaşımına yayılabilir ve eklemler dahil vücudun diğer kısımlarına yayılabilir. Ateş, kanda lökosit artışı, kızarıklık, el ve ayaklarda küçük döküntüler ortaya çıkar. Bunlar kolayca irinleşme, kanama ve doku ölümüne gidiş eğilimindedir.
Eklem Tutulumu: Eklem ağrıları görülür. Dizler en sık tutulan eklemdir.
Nadir Komplikasyonlar: Karaciğer, kalp kası, kalp iç yüzeyi ve beyin zarı iltihaplanmaları nadir görülen ağır komplikasyonlardır.
HIV/AIDS Riskinde Artış: Bel soğukluğuna sahip olmak kişileri HIV enfeksiyonuna karşı daha duyarlı hale getirir.
Bebeklerde Komplikasyonlar: Doğum sırasında annelerinden bel soğukluğu geçen bebeklerde körlük, kafa derisinde yaralar ve enfeksiyonlar gelişebilir.
Bel Soğukluğu Tanısı Nasıl Konur?
Bel soğukluğunun doğru ve erken teşhisi çok önemlidir. Tanı koymak için bir dizi laboratuvar testi ve klinik değerlendirme kullanılır.
Uzman hekim hastanın cinsel geçmişi, belirtileri ve risk faktörleri hakkında ayrıntılı hikaye alır. Daha sonra hastanın fiziksel muayenesi yapılır. Bel soğukluğu genellikle genital bölgede belirgin semptomlara yol açar. Bu nedenle genital muayene önemlidir. Fakat bel soğukluğu diğer bölgelere de yayılabilir. Bu yüzden genel bir muayene de yapılır.
Bel soğukluğu tanısını kesinleştirmek için laboratuvar testleri gereklidir. Uzman hekim hastadan idrar yolu (üretral), rahim ağzı (servikal) ve son bağırsak (rektal) sürüntü örnekleri alır. Bu örnekler laboratuvar incelemesi için gönderilir ve etken bakterinin varlığı belirlenir.
İdrar testi bel soğukluğu teşhisinde kullanılan başka bir yöntemdir. İdrar örneği laboratuvara gönderilir ve bakterinin varlığı tespit edilir.
Bel soğukluğu yayıldığında bazen kan dolaşımında da bulunabilir. Bu nedenle bakterinin kan dolaşımında olup olmadığını belirlemek için kan testleri de yapılır.
İdrar yolu, rahim ağzı, rektum, boğaz görüntüsü ya da kan gibi ilgili bölgelerden alınan numuneler gerek mikroskop altında incelenerek gerekse kültürü yapılarak mikrop tespit edilir.
Daha nadiren belirti vermeyen hastalarda özel testler yapılabilir.
Bel soğukluğuna sahip kişilerin HIV gibi diğer cinsel yolla bulaşan hastalıklara yakalanma ve taşıma ihtimali yüksektir. Bu sebeple diğer cinsel yolla bulaşan hastalıklar için de test yaptırılması tavsiye edilir.
Bel Soğukluğu Tedavi Nasıldır?
Bel soğukluğu bakteriye bağlı bir hastalık olduğu için erken dönemde tanısı konulduğunda tedavisi kolaylıkla yapılabilen bir hastalıktır. Tedavideki genel kurallar aşağıda belirtilmiştir;
- Hastalığın sebebi bir bakteri olduğu için tedavide antibiyotikler kullanılır.
- Antibiyotikler iğne ya da hap şeklinde olabilir
- Antibiyotikler mutlaka doktor tavsiyesi ile kullanılmalıdır
- Olağanüstü şartlar haricinde kültür ve antibiyotik etkinlik testi (antibiyogram) yapılarak verilmelidir
- Mutlaka eş tedavisi de uygulanmalıdır
- Kontroller aksatılmamalıdır. Uzman hekim tedavinin tamamlandığını belirtene kadar ilaç tedavisi devam etmelidir.
Bel Soğukluğu Kaç Günde Geçer?
Bel soğukluğu genellikle 1-7 gün içinde düzelir. Ancak etken bakterinin yanı sıra başka bakteriler de varsa tedavi süresi 4 haftayı bulabilir. Kronik prostat iltihabı gelişirse tedavi daha uzun sürer. Ortalama 6 ay süre ile tedavi uygulamak gerekir ve tekrarlama riski yüksektir.
Görüldüğü gibi bel soğukluğu çoğunlukla cinsel ilişki ile bulaşan ve çok sık görülen bir hastalıktır. Başta cinsel partner olmak üzere toplum sağlığı için risk oluşturur. Tedavi edilmediğinde prostat iltihabı, eklem iltihabı, kan yoluyla vücuda yayılma ve kısırlık gibi çok ciddi komplikasyonlara sebep olabilir. Oysa erken dönemde tanısı kolayca konulabilen ve tedavisi yapılabilen bir hastalıktır. Cinsel sağlığı korumak için düzenli sağlık kontrolleri yapılması ve güvenli cinsel ilişki uygulamalarının benimsenmesi tavsiyemdir.
