Elde ve ayakta içi sıvı dolu, kaşıntılı kabarcıklarla kendini belli eden Dishidrotik Egzama hastanın alet kullanma, yazı yazma, enstrüman çalma, yemek yapma, yürüme gibi günlük fonksiyonlarını yerini getirmesini zorlaştıran önemli bir deri hastalığıdır. Elde yerleşen egzamaların %5-10’unu oluşturur. Kadın ve erkeklerde benzer sıklıkla görülür. Tetikleyici sebepler konusunda dikkat edilmezse tekrarlayabilen Dishidrotik Egzamanın hastaya uygun bir yaklaşım ile tedavisi mümkündür.
Dishidrotik Egzama (Pomfoliks) Nedir?
Dishidrotik Egzama çoğunlukla ellere, daha az oranda hem ele hem ayağa yerleşen bir egzama türüdür. El içi, ayak altı ve parmaklarda görülen içi sıvı dolu kabarcıklarla karakterizedir. Beraberinde genellikle şiddetli kaşıntı ya da yanma hissi vardır. Bazen ağrı da yapabilir.
Her yaşta görülebilmekte beraber en sık 20-40 yaş aralığında rastlanır. Kesin nedeni belli değildir. Genellikle kabul edilen görüş terleme bozukluğu zemininde gelişen bir tür alerjik Temas Egzaması olduğudur. Ancak hastaların çoğunda yiyeceklerle, ilaçlarla ve solunumla bazı alerjenlerin vücuda girişi sonucu belirtiler başlayabilir.
Dishidrotik Egzamanın diğer isimleri ‘Pomfoliks, ‘Dishidrozis’ ve ‘Veziküler Palmoplanter Egzama’dır.
Dishidrotik Egzama Belirtileri Nelerdir?
Belirtiler el içi, ayak tabanı ve el parmaklarının yan yüzeylerinde görülür. Bu bölgelerde birdenbire ortaya çıkan, gruplar yapmaya meyilli ve berrak bir sıvı içeren içi sıvı dolu kabarcıklar (veziküller) görülür. Çoğu zaman bu sıvı dolu kabarcıklar birleşerek daha büyük olan kabarcıkları (bülleri) oluşturur.
Bu sıvı dolu kabarcıklarla beraber, bazen de öncesinde şiddetli kaşıntı vardır. Buna yanma ve ağrı hissi de eşlik edebilir. Bu kabarcıkların yaklaşık 7-10 günde açılması ile kaşıntıda azalma olur. 2-3 hafta içinde kabarcıkların yerini kepeklenme alır.
Belirtiler vakaların çoğunda bahar aylarında tekrarlayabilir. Tedavi edilmeyen olgularda sıklıkla İmpetigo, Erizipel (Yılancık), Dolama (Panaris) gibi ikincil bakteri enfeksiyonları gelişir. Bu şekilde ikincil enfeksiyonlar olduğunda hastada aşağıdaki belirtiler görülür;
- Kızarıklık
- Şişme
- Ağrı
- İçi irin dolu kabarcıklar
- Kabuklanma
Dishidrotik Egzama Bulaşıcı mıdır?
Dishidrotik Egzama bulaşıcı bir hastalık değildir. Ancak hem deri bütünlüğünü bozan bir hastalık olduğu için hem de kaşıntı sebebiyle bakteri, mantar, virüs türü mikroplar ikincil enfeksiyonlara sebep olabilir. Böyle bir durum oluşmuş ise bu ikincil mikroplar başkalarına bulaşabilir.
Dishidrotik Egzama Neden Olur?
Hastalığın kesin sebebi her zaman tespit edilemez ancak hastalığı tetikleyebilen ya da kolaylaştırabilen birçok faktör mevcuttur.
Genetik Faktörler: Atopi yani genetik olarak alerjiye yatkın bir bünye hastalığı kolaylaştırır. Bu kişilerin kendisinde ya da akrabalarında Alerjik Rinit, Alerjik Bronşit ve Atopik Dermatit gibi hastalıklar mevcuttur.
Temas Alerjenleri (Deriye Değerek Alerji Yapan Maddeler): Birçok metalde bulunan nikel, kobalt gibi alerjenler, sabun, şampuan, deterjan, çimento ve boya gibi kimyasallar temas yoluyla hastalığı başlatabilir.
Bölgesel Enfeksiyonlar: Vücudun değişik bölgelerine yerleşen kronik ya da tekrarlayıcı olabilen mikrobik hastalıklar Dishidrotik Egzamayı tetikleyebilir. Bunların en sık görülenleri aşağıda belirtilmiştir;
- Sinüzit
- Diş enfeksiyonları
- Çıbanlar (Fronkülozis)
- Vajina mantarı
- Ayak mantarı (Tinea Pedis)
- Kasık mantarı
- Tekrarlayıcı Uçuk (Rekürran Herpes)
Burada gelişen Dishidrotik Egzama mikrobun proteinlerine karşı vücudun geliştirdiği bir tür aşırı reaksiyon sonucu oluşmaktadır.
Psikolojik Faktörler: Aşırı stres, depresyon, obsesyon, korku, kaygı ve endişe gibi psikolojik sebepler de Dishidrotik Egzamayı tetikleyebilir.
Beslenme Hataları: Beslenme ile ilgili yapılan yanlışlıklar da Dishidrotik Egzamayı başlatabilir. Şöyle özetlenebilir;
- Hazır, katkılı yiyecekler ve içecekler
- İçeriği bozuk gıdalar
- Aşırı beslenme
- Karışık beslenme
Sigara İçimi: Tütünde bulunan toksinlere karşı vücudun gösterdiği bir tür tepkime sonucu Dishidrotik Egzama oluşabilir.
Komplikasyonları Nelerdir?
Gerek hastalığın sebep olduğu şiddetli kaşıntı sebebiyle kaşıma sonucu gerek içi su dolu kabarcıkların yol açtığı deri açıklıklarından mikroplar girerek aşağıdaki ikincil enfeksiyonlar oluşabilir;
- Yılancık Hastalığı (Erizipel)
- Lenf Damarı İltihabı (Lenfanjit)
- İmpetigo (Bir tür bakteri enfeksiyonu)
- Dolama (Panaris)
- Çıban (Fronkül)
Hangi Hastalıklarla Karıştırılabilir?
Kendine has vezikülleri, bülleri ve şiddetli kaşıntısı ile teşhisi zor olmamakla beraber aşağıdaki hastalıklarla karıştırılabilir;
- Temas Egzaması (Kontakt Dermatit)
- İd Reaksiyonu
- Püstüler Psoriasis (Bir tür el ve ayak Sedef Hastalığı)
- Püstüler Bakterid
Dishidrotik Egzama Tedavisi Nasıldır?
Şu anki tıbbi bilgilerimize göre alerjiye yatkınlık gibi genetik faktörler değiştirilememektedir. Ancak hastanın yaşam tarzının sebep olduğu tetikleyici faktörlerin ortadan kaldırılması ve belirtilerin kaybolmasına yönelik uygulanan tedavi yöntemleri hastalığın geriletilmesini ve tedavisini sağlayabilmektedir. Bu sebeple aşağıda belirtilen tedavi stratejisi Dishidrotik Egzama hastalarının takibinde uygun olacaktır;
Hastalara Tavsiyeler
Hastanın günlük yaşam tercihleri belirtilerin çıkışını ve tedavisini etkileyebildiğinden aşağıdakiler hastalara mutlaka öğretilmesi gereklidir;
- Hazır ve katkılı gıdalar yenilmemeli
- Aşırı beslenilmemeli
- Sağlıklı gıdalar ile düzenli beslenilmeli
- Sigara ve alkol içilmemeli
- Dıştan değen kimyasal alerjenlerden uzak durulmalı
- Eğer varsa diş enfeksiyonları, sinüzit gibi bölgesel enfeksiyonlar tedavi ettirilmeli
- Eller ve ayaklar her gün parfümsüz sabun ile ılık su yardımıyla yıkanmalı daha sonra nazikçe kurulanmalı
- Bulaşık ve temizlik sırasında içi pamuklu astarlı eldiven giyilmeli
- Banyo yaptıktan sonra ellere ve ayaklara yoğun bir nemlendirici sürülmeli
- Belirtilerin daha da kötüleşmemesi için sıvı dolu kabarcıklar kaşınmamalı
İlaç Tedavileri
Hastaların yaşı, özel durumları ve hastalığın şiddetine göre değişen şekilde aşağıdaki medikal tedavilerden biri ya da birkaçı uygulanabilir;
Sistemik Kortikosteroidler: Gerek görülen vakalarda enjeksiyon ya da ağız yoluyla belli süreler kortikosteroid uygulanabilir.
Sistemik Antibiyotikler: Sekonder (ikincil) enfeksiyon oluşan durumlarda enjeksiyon ya da ağız yoluyla antibiyotik uygulanabilir.
Sistemik Antihistaminikler: Kaşıntı ve yanma hissini hafifletmede yardımcıdır.
Kortizonlu Kremler ve Merhemler: Hastanın yaşına ve hastalığın evresine göre farklı potenslere (güçlere) sahip kortizonlu kremler ve merhemler kullanılabilir.
Bağışıklığı Kontrol Eden Kremler ve Merhemler: Klasik tedavilere dirençli vakalarda kullanılabilir.
Botoks (Botulinum Toksini): Aşırı terlemesi olan ve dirençli olgularda uygulanabilir.
Soğuk Kompresi
Ellere ve ayaklara soğuk tatbiki şeklinde uygulanır. Bazı hastalarda kaşıntı, yanma ve ağrı hissini hafifletmede işe yarayabilir.
Kabarcıkları Boşaltmak
Çok büyük ve gergin içi sıvı dolu kabarcıklar (büller) şiddetli kaşıntı, yanma ve ağrı yapabildiğinden bunların içinin hekim tarafından boşaltılması hastayı rahatlatır.
Fototerapi (Işık Tedavisi)
Bu tedavide ultraviyole ışığından (spektrumundan) faydalanılır. Bazı hastalarda tedavi etkisini kuvvetlendirmek için öncesinde bir ilaç verilebilir.
Destekleyici Alternatif Tedaviler
Klasik tedavilere dirençli olgularda aşağıdaki yöntemlerden faydalanılabilir;
- Akupunktur
- Magnoterapi
- Aromatik yağlar
- Mineral tuzları olan doğal banyolar
- Çamur tedavisi
- Aloe Vera
Psikolojik Destek
Dermatoloji hekimi anamnez (hasta öyküsü) alırken altta yatan ciddi bir psikolojik problemin varlığını fark edebilir. Böyle durumlarda psikiyatr ya da psikolog yardımı gerekebilir.
Anlatılanlardan çıkarılabileceği gibi Dishidrotik Egzama hem el-ayak fonksiyonlarını hem de görüntüyü bozarak hasta psikolojisini olumsuz etkileyen önemli bir cilt hastalığıdır. Tedavi edilmezse komplikasyonlarıyla daha da ağırlaşarak el ve ayakların kullanılamaz hale gelmesine yol açabilir. Bu yüzden mümkün olduğunca erken tedavi edilmelidir. Ayrıca tetikleyici faktörleri engellemek ve tedaviyi hızlandırmak için hastalar bazı günlük yaşam alışkanlıklarını değiştirmelidir. Beraberinde hastaya uygun bir medikal tedavi ve gereken sürede takip ile belirtilerin geriletilerek hastalığın şifası mümkün olabilir.
