Bir yandan insan nüfusu artarken diğer yandan temiz su kaynaklarının azalması ve sosyoekonomik şartların olumsuzluğu deride yerleşen mikrobik hastalıkların artışına zemin hazırlar. Özellikle küçük çocuklarda görülen İmpetigo da bu hastalıklardan biridir. Deride oluşturduğu yaralar hem kaşıntı ve ağrıya yol açabilir hem de cildin görüntüsünü etkilediğinden diğer çocukların uzaklaşmasına yol açarak hastanın moralini bozabilir. Bu bakımdan oldukça bulaşıcı olan impetigo hastalığının daha fazla yayılmasını engellemek için toplumun bilinçlenmesi yerinde olur.
İmpetigo Nedir?
Bakteri cinsi mikroplar tarafından oluşturulan İmpetigo sık görülen bir deri enfeksiyonudur. Hastalığı oluşturan bakteriler Staphylococcus aureus, beta-hemolitik Streptokoklar veya her ikisi birden olabilir.
Derinin yüz ve el gibi dışa açık bölgelerinde oluşan kabuklu yaralarla kendini belli eder. Her zaman olmamakla beraber yaralar kaşıntı ve ağrı yapabilir.
İmpetigo Kimlerde Görülür?
Genellikle okul öncesi ve ilkokul çocuklarında görülür. Yetişkinlerde ortaya çıkışı daha çok salgınlarda olmaktadır. Hastalık ırk ve cins ayrımı gözetmez. Dünyanın her tarafında görülebilmekle beraber sıcak, yarı tropikal ve nemli iklimlerde daha sık görülür.
İmpetigo Bulaşıcı mıdır?
Bakterilerin oluşturduğu impetigo çok bulaşıcıdır ve hızlı yayılma özelliği vardır. Mikrop kişisel temasla başkalarına bulaşabileceği gibi hastanın kendi sağlam deri bölgelerine bulaştırması şeklinde de olabilir.
İmpetigo Nasıl Bulaşır?
Enfekte olmuş kişilerin yaralarıyla direkt temasla ya da havlu, çarşaf, kıyafet, mendil, bardak, oyuncak gibi ortak eşya kullanımlarıyla bulaşabilir. Diğer yandan mikropla enfekte olmuş su kaynakları, toprak ve hayvanlardan da bulaşabilir.
İmpetigo Nasıl Oluşur?
Hastalık ya deride çarpma, vurma, sürtünme, düşme gibi bir travma ile deri bütünlüğü bozulduğu için ya da hastalarla uzun süreli deri teması sonucu bakterilerin girmesi ile başlayabilir.
Bazen de önceden mevcut egzama ya da başka bir deri hastalığı vardır. Bu hastalıkların deride oluşturduğu çatlak ve açıklıklardan bakteriler deriye nüfuz ederek impetigoyu başlatabilir.
İmpetigo Türleri Nelerdir?
Görünümü ve gelişimi açısından birbirinden farklılık gösteren iki tip impetigo vardır. Bunlar Büllöz İmpetigo ve Basit Yüzeysel İmpetigo’dur.
Büllöz İmpetigo Nedir?
İçi sıvı dolu büyük kabarcıklarla (Bül) kendini gösterir. Kabuklanma görülmeyebilir ya da olsa da daha hafiftir. Genellikle bebeklerde görülür. Bebeklerde olanları vücuda yayılma eğilimindedir. Sebep olan bakteriler stafilakoklardır.
Basit Yüzeysel İmpetigo Nedir?
İçi sıvı dolu küçük kabarcığın (vezikül) hızla açılıp kabuklanmanın başladığı yüzeysel yayılan impetigodur. Diğerine göre kaşıntı daha fazladır. Daha çok streptokok cinsi bakterilerin oluşturduğu impetigo tipidir. Bazen etken bakteri stafilokok da olabilir.
İmpetigo Belirtileri Nelerdir?
Çarpma, vurma, sürtünme, düşme gibi küçük bir travmanın ardından deride bir kızarıklık olur. Sonra içi şeffaf (vezikül, bül) ya da cerahatli (püstül) sıvı dolu küçük kabarcıklar oluşur. Büller daha geç olmak üzere bu kabarcıklar hızla açılır. Şeffaf ya da cerahatli olan sıvı içeriği akar. Yerinde kalan sıyrık bölge kabukla kaplanır. Bu kabukların rengi etken mikrobun cinsine göre değişir. Bazıları bal renginde bazıları kırmızı-kahve rengi olur.
Lezyonların her biri 1-2 cm civarındadır. Bazen ortadan iyileşip etrafa doğru halka şeklinde yayılabilir. Orta şiddette bir kaşınma hissi vardır. Lezyonlar 7-10 günde iyileşirler ve genellikle iz bırakmazlar. Kabukları kaşıyan kişilerde lezyonlar yayılarak iyileşmesi uzayabilir.
Büllöz İmpetigo özellikle bebeklerde çok görülür ve çok bulaşıcıdır. Bül sıvısı uzun süre saydam kalıp sonra bulanır. Büller birkaç gün açılmadan kalabilir. Sonra açılırlar. Yaygın ve ateşli seyreden şekline Pemphigus Neonatorum adı da verilir. Bu tip bazen yaşamı tehdit eden komplikasyonlara sebep olabilir.
İmpetigo Vücudun Hangi Bölgelerine Yerleşebilir?
En çok yüzde özellikle ağız ve burun çevresinde sonra eller, kollar ve bacaklarda görülür. Bebek ve çocuklarda her yere yerleşebilir ve vücuda yayılması daha hızlı olur. Genellikle bölgesel lenf bezlerinde şişlik görülür.
İmpetigo Riskini Arttıran Faktörler Nelerdir?
İmpetigo her yaş, cins, ırk ve iklimde görülebilmekle beraber bazı faktörler görülme sıklığını arttırır. Bunlar;
Yaş: Genellikle okul öncesi ve ilkokul çağı çocuklarında görülür.
Sosyoekonomik Durum: Toplumun ekonomik imkanı kısıtlı olan kesimlerinde daha sık rastlanır.
Kalabalık Ortam: Çok kardeşli aileler, okullar, kreşler, sokaklardaki çok çocuklu oyun ortamları impetigonun bulaşmasını kolaylaştırır.
Hijyen: El, ağız, burun ve genel vücut temizliğine dikkat edilmemesi hastalık riskini arttırır.
İklim: İmpetigo sıcak ve nemli geçen yaz aylarında artar.
Bazı Sporlar: Futbol, güreş, judo gibi ten temasının sık olduğu sporlar hastalık riskini arttırır.
Deri Çatlakları: Deride çatlaklıklara yol açan dermatolojik hastalıkları olanlarda ve cilt yaralanmalarında impetigo riski artar.
Böcek Isırmaları ve Sokmaları: Böcekler bizzat kendileri mikrobun taşıyıcıları olarak ya da deride yol açtığı hasarlanma ile başka kaynaklı bakterilerin deriye nüfuzunu kolaylaştırarak impetigoya yol açabilirler.
Diyabet: Vücut direncinin de düşmesine sebep olan ve sık rastlanan genel hastalıklardan biri olan diyabet impetigo riskini arttırmaktadır.
Zayıf Bağışıklık Sistemi: Genetik ya da sonradan ortaya çıkan bağışıklığı zayıflatan hastalıklar ve bağışıklığı baskılayan ilaç kullanımları impetigo riskini arttırır.
Tekrar İmpetigo Geçirebilir miyim?
İmpetigoyu oluşturan bakterilere karşı kalıcı bağışıklık oluşmaz. Bu yüzden risk faktörleri oluştuğunda aynı ya da farklı vücut bölgelerinde bakteriler hastalığı tekrar başlatabilir.
İmpetigo Komplikasyonları Nelerdir?
İmpetigo geçiren hastaların çoğunda lezyonlar iz bırakmadan geçer. Ancak bazı durumlarda ciddi komplikasyonlar da oluşabilir. Bunlar;
Böbrek hasarı: İmpetigo oluşturan bakterilerden streptakoklar hastalığı geçirenlerin %2,5’unda glomerulonefrit denilen bir böbrek hastalığı oluşturabilir.
Sellülit: Hastalığı oluşturan bakteri streptokok olduğunda bağışıklık sistemi yetersizse mikroplar derideki lenf damarları vasıtasıyla deri altı dokularını etkileyerek yayılabilir. Tedavi edilmeyen sellülit yaşamı tehdit eden ciddi bir hastalıktır. Ancak burada bahsedilen sellülit kadınlarda üst bacak ve basenlerde sık görülebilen yağ dokusu bozukluğuna bağlı gelişen selülitle karıştırılmamalıdır.
Mevcut Hastalıkların Şiddetlenmesi: İmpetigo, Atopik Dermatit ya da Kontakt Dermatit gibi önceden mevcut bir deri hastalığının üzerine eklenirse (impetiginizasyon) var olan hastalığı şiddetlendirip yaygınlaştırabilir.
Yara İzleri: Lezyonların kaşınması ya da derin seyreden streptekok cinsi bakterilerin oluşturduğu ülserler yara izleri bırakabilir.
İmpetigo Hastalarına Öneriler
Hastalığın ilaçlı tedavisine geçmeden önce yayılmasını ya da bulaşmasını engellemek için alınması gereken önlemlerden bahsetmek yerinde olacaktır. Bu bağlamda aşağıdaki hususlara dikkat edilmelidir;
- Cildi temiz tutmak çok önemlidir.
- Eller sık sık yıkanmalıdır. Yıkama sırasında parmak aralarının temizliği ihmal edilmemelidir.
- Burun içi ve çevresinin su ile temizlenmesi de önemlidir.
- Her türlü travma ve böcek ısırığı sonrasında yaralı bölge hemen yıkanmalıdır. İlgili bölge yumuşak bir sabun ve su ile yıkandıktan sonra steril gazlı bez ile sarılır.
- Enfekte olmuş çocukların tırnakları düzgün bir şekilde kesilerek kaşımaya bağlı deri hasarlanması ve mikrobun yayılması engellenmelidir.
- Hastanın giysi, çarşaf ve havlusu her gün yıkanmalı ve başkalarıyla paylaşılmamalıdır.
- Hastalık kontrol altına alınıp bulaşıcılığı geçene kadar çocuklar okula gönderilmemelidir.
İmpetigo Tedavisi Nasıldır?
Belirtiler başlar başlamaz hekime gelinmiş ve lezyonlar küçük bir bölgede ise dermatoloji hekimi sadece dıştan sürülen ilaçları yeterli görebilir. Ancak genellikle hasta ebeveynleri belirtiler yeni başladığında hastalığın önemini anlayamayabilir. Bu da lezyonların daha da yaygınlaşmasına sebep olur. Belirtiler yaygınlaştığında veya ateş, halsizlik, iştahsızlık, lenf bezi şişkinlikleri gibi sistemik belirtiler oluştuğunda ise dıştan sürülen ilaçlara ilaveten antibiyotik tedavisi uygulanır.
Dermatoloji hekimi belirtiler tamamen iyileşene kadar hastanın takibini yapar. Vücut direncini düşüren hastalıkların ya da ilaç kullanımlarının olduğu kişilerde iyileşme süresi beklenenden uzun olabilir.
Sonuç olarak, İmpetigo nadiren oluşan sellülit ve böbrek hasarı gibi komplikasyonları dışında hayatı tehdit etmese de çocukluk çağında sık rastlanan bir deri enfeksiyonu olarak önemlidir. Günlük hayatı ve okul hayatını olumsuz etkiler. Genellikle vücudun görülen yerlerine yerleşen yaralar kişinin dış görüntüsünü etkilediğinden psikolojisini bozar. Bu durum hasta çocukların kreşe ve okula gidememesine ve yakın temastan kaçınmasına sebep olur. Bu yüzden tedavinin ihmal edilmemesi ve geciktirilmemesi gerekir. Erken tanı ve doğru tedavi ile normal hayata en hızlı şekilde dönülebilir.
