Keloid sık görülen dermatolojik problemlerden biridir. Derinin bağ dokusu ile ilgili aşırı bir gelişim sonucu oluşan Keloid, deriden kabarık sertlikler şeklinde görünür. Hastaları genellikle görüntüsüyle rahatsız eder. Bazen günlük fonksiyonlar da etkilenebilir. Keloidler nadiren kanserleşme eğilimi gösterebilir.
Tipine, yerleşim yerine ve büyüklüğüne göre farklı tedavi seçeneklerinden biri ya da birkaçı kullanılabilir. Hastaya uygun tedavi ile deriden kabarık ve sert olan lezyon deri seviyesine indirilebilir ve yumuşatılabilir.
Keloid Nedir?
Keloid, sık rastlanan bir iz (skar) türüdür. Derinin bağ dokusunun aşırı üretimi sonucu oluşur. Deriden kabarık, sert, parlak, üzeri düz, pembe-kırmızı renkli oluşumlardır.
Keloidler genellikle derideki ameliyat izi, travma yarası, piercing, dövme veya cildin genetik yapısından kaynaklanan nedenlere bağlı olarak oluşur. Kendiliğinden oluşan tipler de vardır.
Keloid en sık 10-30 yaş arasındaki gençlerde görülür. Ancak her yaşta görülebilir. Kadınlarda ve erkeklerde risk eşittir. Kökeninde kişisel bir yatkınlık vardır.
Keloid Çeşitleri Nelerdir?
Keloidin iki tipi mevcuttur. Spontane (Kendiliğinden Oluşan Tip) ve İkincil (Sekonder) Tip;
- Spontane (Kendiliğinden Oluşan Tip): Öncesinde fark edilir hiçbir sebep yokken kendiliğinden oluşan deri kabarıklıklarıdır. Hemen hemen daima sternum (orta göğüs kemiği veya iman tahtası) üzerindeki deriye yerleşir. Başlangıçta küçük yuvarlak kabarıklık iken 2-3 mm genişliğinde bir bant görünümünü alır.
- İkincil (Sekonder) Tip: Herhangi bir pikür (haşere ısırık yeri), yanık, aşı, ameliyat yeri, piercing, dövme vs. üzerinde ortaya çıkar. İyice belirgin, pürüzsüz, pembe kırmızı, sert, genellikle düzensiz kenarlı ve ağrısızdır. Ellendiğinde hassasiyet gösterebilir.
Keloid Neden Olur?
Deride travmatik ya da iltihabi etki yaratan bir çok farklı sebep Keloide yol açabilir. Bunların en sık görülenleri aşağıdaki gibidir;
- Deri yaraları
- Deri iltihaplanmaları
- Sivilceler
- Cerrahi müdahaleler
- Piercing
- Dövme
- Aşılamalar
- Yanıklar
- Böcek sokması
- Suçiçeği
- Yara içinde yabancı cisim kalması
Keloid Belirtileri Nelerdir?
Keloidler sert ve elastik kabarıklıklardır. Bazen düzensiz yumrular şeklinde olabilir. Kaşıntı, yanma hissi ve ağrıya sebep olabilir. Keloidde oluşan kabarıklıkların özellikleri aşağıda belirtilmiştir;
Yerleşim yerleri:
- Göğüs ön yüzü
- Omuz
- Sırt
- Çene
- Kulaklar
- Alt bacaklar
- Nadiren dudak ve burun
Renkleri:
- Pembe
- Kırmızı
- Kırmızı-kahverengi
- Ten rengi
Klasik olarak ilk yara kenarlarının üzerinde aylar içinde yavaş yavaş ortaya çıkar. Nadiren kendiliğinden iyileşir. Kolajen liflerinin aşırı gelişmesi ve üretimi kalın ve sert yara izleri oluşturur.
Keloid, ciltte yaralanma ve iltihaplanma sonrasında bazen yıllar sonra gelişebilir. Ne zaman gelişebileceğini öngörmek mümkün değildir.
Keloid Oluşumunu Kolaylaştıran Faktörler Nelerdir?
Keloid oluşumuna yatkınlık oluşturan en önemli sebepler aşağıda belirtilmiştir;
- Genetik yatkınlık
- Genç yaş
- Koyu cilt rengi
- Hamilelik
- Hormonal bozukluklar
- Hipertansiyon
- Dahili hastalıklar
- Yara izinde kaşıntı olması
Keloid Kendiliğinden Geçer mi?
Keloidler genellikle kendiliğinden geçmez ve büyümeye devam eder. Ancak, küçük ve çok sert olmayan formlarda keloidler zamanla küçülebilir veya solabilir.
Keloid Kansere Dönüşür mü?
Hastaların büyük bir kısmında Keloid kansere dönüşmez. Ancak nadiren kaşıntıya bağlı lezyonun sürekli kaşınması ya da tekrarlayıcı şekilde enfekte olması gibi sebeplerle yara tahriş olur. Bu durum kanserleşmeye yol açabilir ve ‘Skuamöz Hücreli Karsinom’ oluşabilir.
Keloid ile Karıştırılabilecek Hastalıklar Nelerdir?
Tecrübeli bir dermatoloji hekimi görüntüsü, rengi, şekli, büyüklüğü, yerleşim yeri gibi özellikleriyle sadece klinik muayene ile keloid tanısı koyabilir. Nadiren eğer başka hastalıklar düşünülürse deri biyopsisi yapılır ve histopatolojik inceleme ile tanı kesinleştirilir. Karıştırılabileceği hastalıklar aşağıda belirtilmiştir;
- Bazal Hücreli Karsinom
- İyi huylu deri tümörleri
- Deri tüberkülozu
- Sarkoidoz
- Lenfositoma cutis
Keloid Tedavisi Nasıldır?
Keloid tedavisinde önemli bir konu hasta beklentisini doğru yönetebilmektir. Çünkü hastalar bazen Keloid bölgesinin normal deri haline dönebileceği umudunu taşıyabilir ancak bu mümkün değildir. Çünkü keloid alt deri (dermis) tabakasına ait bir oluşumdur. Alt deriye ait hasarlanmalar normal deri haline dönemez ve skar (iz) bırakarak iyileşebilir.
Keloid tedavisinde dermatoloji hekiminin üç amacı vardır. Bunlar;
- Lezyonun sertliğini yumuşatmak
- Kabarıklığını deri seviyesine indirmek
- Rengini olabildiğince deri rengine yaklaştırmak
Bu üç amaç gerçekleştiğinde lezyonun hem görünüm olarak hem de fonksiyon olarak kişiyi olumsuz etkilemesi önlenmiş ve hasta memnuniyeti sağlanmış olacaktır. Bu durum tedavi öncesi hastaya açıklıkla anlatılmalıdır.
Tedavi Yöntemleri
Keloidli hastalarda lezyonun yerleşim yeri, büyüklüğü, biçimi, kıvamı, sayısı göz önüne alınarak aşağıdaki tedavi seçeneklerinden biri ya da birkaçı kullanılabilir;
- İntralezyoner (lezyon içine) ilaç enjeksiyonları
- Kortikosteroid: Mutlaka dermatoloji hekimi tarafından yapılmalıdır. Çünkü enjeksiyon dozu iyi ayarlanmaz ise atrofik skar (çökük iz) oluşur. Doğru uygulandığında sonuçlar mükemmel olabilir.
- 5 floroürasil
- Bleomisin
- Dıştan uygulanan kremler: genellikle tek başına yetersizdirler.
- Kortizon
- Retinoid
- Silikon
- İmuquimod
- Masaj tedavisi
- Basınç tedavisi: zor ve sınırlı bir kullanımı vardır.
- Kriyoterapi (dondurma tedavisi): Lezyon küçükse kullanılabilir.
- Lazer tedavileri: Tek başına %50-80 iyileşme sağlar. Genellikle kortizon enjeksiyonuyla kombine edilir.
- Cerrahi tedavi: Cerrahi tedavi kullanımı çok sınırlıdır. Çünkü ameliyat sonrası nüks çok sıktır.
- Radyoterapi: Eskiden daha sık kullanılırdı. Artık çok nadir kullanılmaktadır.
Hastalara Tavsiyeler
- Cilt uygun şekilde nemlendirilmeli
- Aşırı güneş ışınlarından korunmalı
- Dövme ve piercing kullanımından kaçınılmalı
- Keloid oluşumuna yatkın vücut bölgelerindeki cerrahi müdahalelerden mümkün olduğunca uzak durulmalı
- Her türlü mekanik, kimyasal ve fiziksel travmaya karşı dikkatli davranılmalı
Keloid, hayatı tehdit etmeyen ancak görünümüyle hastaları rahatsız eden bir dermatolojik problemdir. Özellikle çok büyük ve sert olduklarında depresyona yol açacak kadar psikolojik sorun oluşturabilirler. Hatta cinsel ilişkiyi bile olumsuz etkileyebilir. Ancak hastaya uygun doğru bir yaklaşım ile bu sert lezyonlar yumuşatılabilir, deri seviyesine indirilebilir ve rengi mümkün olduğunca deri rengine yaklaştırılabilir. Böylece hasta için fonksiyonel ve estetik anlamda çok daha kabul edilebilir bir sonuca ulaşmak mümkündür.
