Halk arasında Köpek Memesi Hastalığı denen Hidradenitis Suppurativa (HS) çok önemli olmakla birlikte az tanınan bir deri hastalığıdır. Ağrılı şişliklere, kokulu olabilen akıntılara ve kalıcı yara izlerine sebep olan hastalık hastanın içine kapanmasına, hekime gitmemek bir yana hastalığı ailesinden bile gizlemesine yol açarak izlerin ve komplikasyonların artışına sebep olur ve depresyonu derinleştirir. Bu sebeplerle köpek memesi hastalığının erken tanısı ileri dönem belirtileri ortaya çıkmadan hastalığın kontrol altına alınarak tedavi edilmesini sağlayabilir.
Köpek Memesi Hastalığı Nedir?
Köpek Memesi Hastalığı (Hidradenitis Suppurativa) faaliyetleri ergenlikten sonra başlayan Apokrin ter bezlerinin bulunduğu bölgelerde görülen iltihabi bir cilt hastalığıdır. Sivilce benzeri lezyonlar, apseler, ağrılı, akıntılı oyuklar, koku yapabilen ve yerinde kalıcı izler bırakan şişliklerle kendini gösterir. En sık görüldüğü bölgeler koltuk altları, meme civarı, kasık ve anogenital bölgedir.
Tanı alan vakalar toplumun yaklaşık %1’ini oluşturur. Ancak ya yanlış tanılar ya da hastaların hekime gitmeye çekinmeleri sebebiyle bu oranın daha yüksek olduğu düşünülmektedir. Bu oran dikkate alınması gereken oldukça yüksek bir rakamdır.
Köpek Memesi Hastalığı Nasıl Oluşur?
Hastalığın gelişimiyle ilgili tam anlaşılamamış yönler mevcut olmakla birlikte hastalığın oluşum sürecinde esas olarak bağışıklık sisteminin cevabındaki bir bozulmanın sebep olduğu düşünülmektedir.
Çeşitli sebeplerle apokrin ter bezlerinde başlayan iltihap bir yandan ter bezinin salgı kanalını tıkarken diğer yandan komşuluğu olan kıl köküne geçer. Böylece kıl kökünü ve yağ bezini de iltihaplandırır. Oluşan kapalı iltihaplı ortama ölü deri hücresi artıkları ve derideki mikroorganizmalar da (staphilokoküs aureus, anaerob streptokoklar, mikroaerofilik streptokoklar, proteus gibi bakteriler) ilave olarak olayı daha da ilerletir.
Böylece tanı ve tedavide geciktikçe kronikleşen, ağrılı, akıntılı şişlikler ve bu iltihaplı dokuların yerinde kalan kalıcı izler (nedbe dokuları) oluşur. Zaman zaman akut alevlenmelerle ağrılı şişlik ve akıntılar nüksederek izleri daha da kötüleştirir.
Vücudun Hangi Bölgelerinde Görülür?
Köpek memesi hastalığı ergenlikten sonra faaliyete geçen, kişiye özel kokunun belirlenmesinde ve cinsellikte de önemi olan Apokrin ter bezlerinin bulunduğu bölgelerde görülür. Bu bölgeler şunlardır;
- Koltuk altları
- Kasıklar
- Pubis (Ön tıraş bölgesi)
- Genital bölge
- Perine (Anüs-genital bölge arası)
- Perianal bölge (Anüs etrafı)
- Gluteal bölge (Oturak bölgesi)
- Meme
- Meme altı ve araları
- Göbek civarı
Hangi Yaş ve Cinste görülür?
Kadınlarda erkeklere göre 2-3 kat daha fazla görülen köpek memesi hastalığına ergenlikten sonraki her yaşta rastlanabilir. Ancak en çok 20-50 yaş arasında görülür. 50 yaşından sonra yeni lezyon çıkışı azalır ve akut ağrılı, iltihaplı şişliklerden ziyade eski lezyonların bıraktığı izler ile kendini belli eder.
Köpek Memesi Hastalığının Belirtileri Nelerdir?
Hastalık değişik aşamalarla kendini gösterir. Başlangıçta büyüklükleri leblebi-ceviz civarında olan ağrılı, kızarık bir veya birkaç tane şişlik (nodül) görülür. Haftalarca böyle kalabilir veya cerahatlenebilir.
Apseleşme görülse bile kendiliğinden açılma ve boşalma eğilimleri çok azdır. Yerlerinde nedbe dokuları (izler) kalır. İltihap deri altından yavaşça yan dokulara yayılarak üzerinde iri komedonlar (siyah renkli tıkaçlar) bulunan geniş sert plaklar yapabilir. Tedavisiz kalırsa yıllarca sürebilir.
Üst üste gelen aşırı gelişmiş izler deride köprülenmeler ve düzensiz bağlantılar oluşturur. Bu durum o bölgenin gerilmesine yol açarak fonksiyonlarını kısıtlar. İlerleyen nedbe dokuları bazı hastalarda bir tür deri kanserine (skuamöz hücreli karsinoma) dönüşebilir.
Çoğunlukla anogenital bölgede olmak üzere iltihaplanmanın sonucu olarak sinüsler (kapalı ortamlar), fistüller (iki bölge arasında tünel oluşumu) görülür. Bu durum tekrarlayan kokulu akıntılara ve ağrıya yol açar.
Köpek Memesi Hastalığı Bulaşıcı mıdır?
Süreçte rol oynayan bakteriler her bireyin kendi mikroflorasında bulunabilen mikroorganizmalardır. Derideki bu bakteriler hastalığa sonradan dahil olur ve olayı ilerletip büyütür. Yani mikroplar başkalarından ya da çevreden bulaştığı için hastalık oluşmamaktadır. Köpek memesinin oluşum sürecinde esas olarak bağışıklık sisteminin cevabındaki bir bozulmanın sebep olduğu düşünülmektedir. Bu yüzden Köpek Memesi Hastalığı bulaşıcı değildir.
Köpek Memesi Hastalığı Genetik midir?
Hidradenitis Suppurativa genetik bir yatkınlık sonucu oluşabilir ancak bu durum herkeste görülmez. Hastaların %30 kadarında aile hikayesi mevcuttur. Geri kalan %70’lik vakada kişiye bağlı sonradan ortaya çıkan aşağıda anlatılan faktörler hastalığın oluşumunu tetikler.
Hastalığın Oluşumundaki Risk Faktörleri Nelerdir?
Sigara içimi, obezite ve stres başta olmak üzere bir çok risk faktörü hastalığı başlatabilir. Tetikleyici unsurlar aşağıda belirtilmiştir;
- Sigara içimi
- Obezite
- Stres
- Kanda trigliserid yüksekliği
- Kanda kolesterol yüksekliği
- Aşırı terleme
- Sürtünme ve tahrişler
- İklim (Özellikle sıcak ve nemli iklimler)
- Sıkan giysiler
- Hormonal değişiklikler
- Metabolik sendrom
- Diyabet
Köpek Memesi Hangi Hastalıklarla Karıştırılabilir?
Aşağıdaki hastalıklarla karıştırılabilirse de bir dermatoloji uzmanı hastalığın ayrımını rahatlıkla yapabilir. Bu hastalıklar şunlardır;
- Çıban (Fronkül)
- Şirpence (Karbonkül)
- Kıl batması (Kıl dönmesi)
- Skrofuloderma (Bir tür deri tüberkülozu)
- Enfekte yağ kisti
- Yumuşak şankr (Ulcus molle)
- Granuloma inguinale
- Lenfogranuloma venereum
- Acne konglobata
- Blastomikoz
Komplikasyonları Nelerdir?
Hastalığın çok önemli ve yaşamı olumsuz etkileyen komplikasyonları olabilir. Bunlar aşağıda belirtilmiştir;
Yara İzleri (Skatris): Bu izler önceleri küçük ve az sayıda iken zamanla deri içine ve dışına kalınlaşır ve zamanla genişler. Düzensiz şekiller, köprüleşmeler ve çapraz bağlantılar yapabilir.
Fonksiyon Bozukluğu: İlerleyen yara izleri deride kasılmalara, çekilmelere, ağrıya ve hareket kısıtlanmasına yol açabilir.
Sinüs ve Fistüller: Oluşan izler derinin içinde kapalı ortamlara yol açabilir. Bu ortamda anaerob (oksijensiz ortamda üreyen) bakteriler çoğalabilir ve iltihabı daha da büyütür, tedavisini zorlaştırır. Özellikle anüs çevresinde deri ile bağırsak arasında tünel oluşumu (fistül) görülebilir. Fistül oluşumu koltuk altında da olabilir. Bu durum kokulu akıntıya ve tedavinin zorlaşmasına yol açar.
Deri Kanseri: İleri derecede yara izi (skatris) olan hastaların bir kısmında bu bölgeler sürekli travmaya maruz kalırsa Skuamöz Hücreli Karsinom gelişebilir.
Psikolojik Etkiler: Genellikle gençlerde görülür. Hastalığın görünümü, kokusu ve akıntısı hastaların içine kapanmasına, aile ve hekimi haberdar etmemesine sebep olabilir. Bu durum tanı ve tedaviyi geciktirebilir. Hastayı kısır döngüye sokar.
Maalesef hastalığın ilk ortaya çıkışından Hidradenitis Suppurativa (HS) tanısı konulana kadar geçen süre ortalama 7 yıldır. Bu süre çok büyük bir zaman kaybıdır. Bu duruma genellikle hastaların muayeneye gitmemesi ya da köpek memesi hastalığının başka hastalıklarla karıştırılması yol açabilmektedir.
Hastalar cinsel yaşamdan soğuyabilir. İş verimliliği düşebilir hatta iş bırakmalarına bile sebep olabilir. Bütün bunlar depresyonu derinleştirerek köpek memesini daha da ilerletebilir.
Köpek Memesi Hastalığı Cinsel Yolla Bulaşır mı?
Hasta ya da eşlerinin akıllarına köpek memesi hastalığının bulaştırıcılığı ile ilgili endişe verici sorular gelebilmektedir. Ancak yukarıda da ayrıntılarıyla açıklandığı gibi hastalığın patogenezinde rol alan mikroorganizmalar hastalığın esas sebebi değildir. Sadece hastanın kendi mikroflorasında olan ve olaya sonradan katılan mikroplardır. Bu yüzden cinsel ilişki ile hastalık bulaşmaz.
Doğumda Ya da Emzirirken Çocuğa Geçer mi?
Hastalık anogenital bölge ve meme bölgesini en sıklıkla tutabildiğinden Hidradenitis Suppurativa’nın doğumda ya da emzirme sırasında bulaştırıcılığı sorusu akla gelebilir. Ancak endişe etmeye gerek yoktur. Doğum sırasında ya da emzirirken bebeğe geçmez.
Köpek Memesi ile Çıbanı Nasıl Ayırt Edebilirim?
Her ikisinde de deride kırmızı, ağrılı bir şişlik oluşur ancak çıbanda şişliğin ortasında tıp dilinde burbon denilen bir tıkaç (çıban gözü) mevcuttur. Bu tıkacın çıkması arkasındaki cerahatin kolay boşalmasını sağlar. Köpek memesinde böyle bir tıkaç yoktur. Köpek memesi ergenlikten sonra ve özellikle 15-50 yaş arasında apokrin ter bezlerinin yerleştiği yerlerde görülürken çıban her yaşta ve her deri bölgesinde görülebilir.
Köpek Memesi Hastalığı Tekrarlar mı?
Tıbbi ve cerrahi tedavilere rağmen tekrarlayabilir. Bu nedenle ağrılı, akıntılı şişliklerin tedavisi sonrasında sigarayı bırakmak ve kilo vermek gibi yaşam tarzı değişikliklerine riayet edilmesi çok önemlidir. Aksi takdirde hastalık belirtileri tekrar görülebilir.
Köpek Memesi Hastalığının Tedavisi Nasıldır?
Tedavinin ilk hedefi hastalığın her aşamasında yeni lezyon oluşumunu ve hastalığın ilerlemesini engellemektir. Bu amaçla bir çok tedavi yönteminin birlikte kullanımı gerekir. Tedavi planlanırken yaş, kilo, alışkanlıklar, geçirdiği hastalıklar ve ameliyatlar, meslek, çevre gibi hastaya ait faktörlerin değerlendirilmesi, hastalığın evresi, yaygınlığı ve şiddetinin göz önünde bulundurulması gerekir.
Tedavi sürecinde bir yandan hastalığın ilerlemesini engelleyici günlük yaşam tavsiyelerinde bulunulmalı diğer yandan medikal, cerrahi ve psikolojik tedaviler de hekimlerce uygulanmalıdır.
Hastalığın İlerlemesini Engelleyici Günlük Yaşam Tavsiyeleri
Yukarıda belirtildiği üzere köpek memesi hastalığının farklı evrelerinde ve bazıları ilerlemiş olarak hekime gelinebilmektedir. Hasta hangi aşamada gelirse gelsin ilerlemeyi engellemek bakımından tedavilerin yanında tavsiyeler de önem kazanmaktadır. Bu tavsiyeler aşağıda belirtilmiştir;
- Kilo kontrolü ve doğru beslenme uygulanmalı
- Sigara ve alkol bırakılmalı
- Deri kronik travma ve sürtünmeden kurtulmalı
- Tahriş edebilen sentetik ve sıkan kıyafetler yerine rahat ve pamuklu giysiler tercih edilmeli
- Derinin koruyucu asit ve yağ mantosunu bozmayan sabunlar kullanılmalı
- Sık sık banyo yapılmalı
Medikal ve Cerrahi Tedaviler
Hidradenitis Suppurativa (HS) şiddeti ve yaygınlığına göre farklı evreleri olan bir hastalıktır.
Hafif evrede bir veya birkaç adet nodül veya apse vardır. Kronik seyirli, akıntılı oyuklar ve kalıcı izler yoktur. Hastalıklı bölgenin deriye uygulanan antibiyotiklerle tedavi edilmesi yeterli olabilir. Duştan sonra antiseptik solüsyonların deriye uygulanması da faydalıdır.
Daha ilerlemiş evrede ağrılı, şiş ve sıcaklık artışı olan nodüllere sınırlı cerrahi yaklaşım ile müdahale edilebilir.
Orta ve şiddetli köpek memesinin ilaç tedavisinde ihtiyaca göre tercih edilecek olan ağız ya da enjeksiyon yoluyla uygulanan ilaçlar aşağıda sıralanmıştır;
- Sistemik antibiyotikler
- Sistemik A vitamini türevleri
- Antiandrojenik etkili hormon tedavileri
- Biyolojik ajanlar (Sadece dermatoloji hekimlerince yapılmaktadır)
Medikal tedavilerle çözülemeyen ve tekrarlayan şekilde iltihaplanan oyuk ve apseler için nadiren de olsa kapsamlı cerrahi müdahalelere başvurulabilir.
Psikolojik Destek Tedavisi
Kronik seyreden bir çok deri hastalığı psikolojik anlamda kişiyi olumsuz etkileyebilir. Köpek memesi hastalığı da bunlardan biridir. Aile ve yakın çevrenin desteği tedavide ciddi katkı sağlar ancak hastalıkla baş etmek konusunda zorluk yaşayan, aşırı kaygılı ve depresyon belirtileri gösteren hastaların profesyonel anlamda psikolojik destek almalarının büyük yararı vardır.
Tüm bu anlatılanlardan anlaşılacağı gibi köpek memesi hastalığının tedavisi hastalığın evresi, şiddeti, tuttuğu bölgeler ve yaygınlığı gibi bir çok faktör göz önünde bulundurularak belirlenir. Öncelikli olarak dermatoloji hekimini ilgilendirse de gerektiğinde plastik cerrahi ve genel cerrahi uzmanlık alanları da tedavide aktif rol oynar. Köpek memesinin erken tanı ve tedavisi, şiddetinin azaltılması ve komplikasyonların engellenmesi temel amaç olduğundan hastanın öncelikle bir dermatoloji hekimine başvurması ve onun yönetiminde diğer branş hekimlerinden de yardım alması en doğru yaklaşım olacaktır.
