Saçta Sedef sık görülen ve hasta psikolojisini çok etkileyen saçlı deri hastalıklarından birisidir. Kalın, kepekli lezyonlarla kendini gösteren Sedef Hastalığı saçlı derinin görünümünü bozabilir. Baştaki lezyonlar saç taramayı zorlaştırır, hatta bazen eziyet haline getirir.
Sedef Hastalığı bulaşıcı olmamasına rağmen hastalığı tanımayan kişilerin tedirgin yaklaşımları hastanın psikolojisini bozabilir. Kişiler bazen kendi kendilerine bazen de başkalarının yanlış bilgilendirmesiyle hastalığın geçmeyeceği düşüncesine kapılır. Bu durumda psikolojileri daha da bozulur. Ancak hastaya uygun, sabırlı bir tedavi programı ile saçlı derinin sedef hastalığı kontrol altına alınarak geriletilebilir ve iyileşmesi mümkün olabilir.
Saçta Sedef Hastalığı Nedir?
Saçta Sedef hastalığı saçlı deriye yerleşen, keskin sınırlı, tabanı kırmızı, üzerinde beyaz kepekleri olan plaklar ile kendini gösteren bir deri hastalığıdır. Lezyonlar bazen kaşıntılı olabilir ancak bulaşıcı değildir.
Belirtiler bazen saçlı derinin belli bölgesine bazen tamamına yerleşir. Görüntüsü hastaların moralini bozabilir. Özellikle çocuk yaştaki hastalar bazı arkadaşlarının yanlış yaklaşımlarından olumsuz etkilenir. Bu durum belirtileri daha da ağırlaştırabilir.
Saçta Sedefin kadın ve erkeklerde görülme sıklığı aynıdır. Her yaş grubunda görülebilir. Ancak en çok 10-40 yaş aralığında görülür.
Saçta Sedef Hastalığı Neden Olur?
Saçta Sedef hastalığı genellikle genetik bir yatkınlık zemininde psikolojik, kimyasal, bağışıklık sistemi problemleri gibi birçok faktörün etkisiyle oluşabilir. Bunlar aşağıda belirtilmiştir;
- Genetik faktörler
- Psikolojik sebepler
- Depresyon
- Anksiyete
- Stres
- Korku, kaygı, endişe
- Sevgi eksikliği
- Sigara içimi
- Alkol kullanımı
- Mekanik travmalar
- Saç çekme
- Çarpma
- Düşme
- Sürtünme
- Kimyasal tahrişler
- Sabunlar
- Şampuanlar
- Saç boyaları
- Zirai ilaçlar
- Beslenme hataları
- İçeriği bozuk gıdalarla beslenme
- Aşırı beslenme
- Dengesiz beslenme
- Yetersiz beslenme
- Bağırsak hastalıkları
- Kronik kabızlık
- Crohn hastalığı
- Ülseratif Kolit
- Bağırsak Polipleri
- Diyabet, guatr, böbrek hastalıkları gibi dahili problemler
- Bölgesel mikrobik hastalıklar
- Diş çürükleri
- Genital enfeksiyonlar
- Sinüzit (Sinüs iltihabı)
- Tonsilit (Bademcik iltihabı)
- Farenjit (Boğaz iltihabı)
- Tekrarlayan Çıbanlar
- Bazı ilaç kullanımları
- Uzun süre kuvvetli güneş ışığına maruz kalmak
- Virüs, bakteri enfeksiyonları
- Bağırsak parazitleri
Saçta Sedef Belirtileri Nelerdir?
Belirtiler saçlı derinin ön, arka ya da yan taraflarından başlayabilir. Keskin sınırlı, üzeri sedefe benzeyen kepeklerle kaplı, farklı büyüklükte kırmızı plaklar şeklindedir. Lezyonlar kaşıntılı olabilir.
Belirtilerin büyüklükleri genellikle birkaç milimetre ile birkaç santimetre arasındadır. Tek lezyon olabileceği gibi başın çeşitli bölgelerinde çok sayıda farklı büyüklükte plak olabilir. Bu kalın, kepekli ve keskin sınırlı plaklar bazen uzun süre aynı büyüklükte kalır ya da yavaşça genişleyerek saçlı derinin tamamını kaplayabilir. Saçlı derideki sedef plakları saç sınırını aşarak bir miktar kılsız bölgeye de sarkabilir.
Eğer kaşıntı varsa hastalar sedef plaklarını kaşıyabilirler. Bu durumda önce kuru kepekler dökülür, sonra hastanın eline bir ıslaklık gelmeye başlar. Biraz daha kaşımaya devam ederse plaklarda kanama olduğunu fark eder. Bu yüzden hastalara lezyonları kaşımamaları söylenir ve tedavinin bir parçası olarak kaşıntı önleyici ilaçlar da verilir.
Saçta Sedef hastalığı sadece saçta görülebileceği gibi bazen diğer vücut bölgeleri de buna eşlik edebilir. Beraberinde en sık görülen bölgeler diz, dirsek ve kuyruk sokumu bölgeleridir. Bazı hastalarda ise tabloya yüz, gövde, kol, bacak, el, ayak bölgeleri ve tırnaklar eklenebilir. Nadiren eklem tutulumu da oluşabilir.
Saçta Sedef Saç Döker mi?
Sedef Hastalığı hastaların büyük bir kısmında saçta dökülme yapmaz. Ancak sedef plakları yüzünden değil de hasta psikolojisinin aşırı derecede bozulması sebebiyle geçici saç dökülmesi bazı hastalarda görülebilir. Bununla birlikte saç dökülmesi ya da seyrelmeler olsa da dökülen saçlar tekrar geri gelebilir.
Sedef Hastalığına Güneş İyi Gelir mi?
Güneş ışınları Sedef Hastalığı için iki ucu keskin kılıç gibidir. Belli bir doza kadar güneş ışınları sedefe iyi gelirken aşırı güneş ışınlarına maruz kalmak sedefi tetikleyebilir ya da mevcut sedefi artırabilir.
Deniz Suyu Sedef Hastalığına İyi Gelir mi?
Burada durum girilen deniz suyunun özelliğine göre değişir. Temiz (mavi bayraklı) sularda deniz suyuna girmek aşırı güneşe maruz kalmamak şartıyla sedefe iyi gelir. Ancak sanayi atıklarıyla ve diğer sebeplerle kirletilmiş bir deniz suyunda yüzülürse tersine belirtiler daha da şiddetlenebilir.
Hangi Hastalıklarla Karıştırılabilir?
Sedef Hastalığı belirtileri saç dışındaki deri bölgeleriyle birlikte görüldüğünde kolayca tanınabilir ve başka hastalıklarla pek karıştırılmaz. Ancak sadece saçta sedef hastalığı olduğunda aşağıda belirtilen hastalıklar da akla gelebilir;
- Tinea Capitis (Saçlı derinin bir tür mantar hastalığı)
- Kontakt Dermatit (Temas Egzaması)
- Seboreik Dermatit (Yağlı Egzama)
- Tinea Amientesea
- Liken Psoriasiforme (Sedef benzeri Liken)
- Nörodermatit (Sinirsel Egzama)
- Saç bitinin oluşturduğu ikincil egzama
- Bakteri enfeksiyonlarının oluşturduğu ikincil egzama
Tanısı Nasıl Konur?
Klasik bir Sedef Hastalığı plağı tanıda zorluk göstermez. Tabanı kırmızı, keskin sınırlı, üzeri sedefe benzeyen kepeğiyle tipik bir Sedef Hastalığı plağıdır. Kazındığında oluşan kepek dökülmesi (mum lekesi belirtisi) tipiktir. Kazımaya devam edildiğinde oluşan nokta şeklinde kanama tanıya yardımcıdır.
Vücudun başka cilt bölgelerinde Sedef Hastalığı belirtileri olması, Sedefin tırnak bulguları ve aile hikayesi tanıyı destekler. Nadiren emin olunamayan vakalarda kesin tanı biyopsi yapılarak histopatolojik inceleme ile konur.
Saçta Sedef Tedavisi Nasıldır?
Tedavi planlanırken kişiye özel farklılıklar göz önünde bulundurulur. Hastanın yaşı, mesleği, öyküsü, genetik yapısı ve psikolojisi dikkate alınarak tedavi programlanır. Bir yandan hastalığı tetikleyici durumlar ortadan kaldırılmaya çalışılırken diğer yandan medikal tedavi uygulanır.
Tetikleyici Sebeplerin Giderilmesi
Tedaviye başlarken öncelikle hastalık belirtilerini tetikleyen ve artıran sebepler ortadan kaldırılmaya çalışılır. Bu sebeple aşağıdakiler uygulamalıdır;
- Sigara ve alkol bırakılmalı
- Obezite varsa kilo verme diyeti uygulanmalı
- Hastaya uygun beslenme programı uygulanmalı
- Mekanik ve kimyasal tahrişlerden kaçınılmalı
- Kabızlık, kolit gibi bağırsak hastalıkları varsa tedavi edilmeli
- Diyabet, Guatr, karaciğer hastalıkları gibi sistemik hastalıklar varsa tedavi edilmeli
- Aşırı güneş ışığına maruz kalınmamalı
- Ayak mantarı, genital mantar, diş çürüğü gibi bölgesel enfeksiyonlar varsa tedavi edilmeli
İlaç Tedavileri
Mümkün olan en az yan etkili ya da yan etkisiz tedavi amaçlanır. Sadece dıştan uygulanan tedaviler yeterli ise bunlarla yetinilir. Tek başına bu ilaçlarla arzu edilen sonuç gerçekleşmezse sistemik ilaçlar tedaviye eklenir.
Dıştan Uygulanan ilaçlar: Öncelikle kepekleri yumuşatıcı özel yapım ilaçlar ve şampuanlar uygulanır. Kepekler hafifleyince steroidli ya da steroidsiz losyonlar saçlı derideki lezyonlu bölgelere uygulanır. Bu dış tedavi yöntemleri hastaların hekim tavsiyelerine uyması şartıyla genellikle iyileşme için yeterli olur. Nadiren sedef belirtileri bu tedavilere direnç gösterirse ağız yoluyla uygulanan tedavi programları gerekir.
Ağız Yoluyla Verilen İlaçlar (Sistemik Tedaviler): Bu ilaçları kullanırken dikkatli olunmalıdır. Tedavi öncesinde ve tedavi sırasında tam kan sayımı ve kan biyokimyası gibi gerekli laboratuvar incelemeleri yapılarak uygulanabilen ilaçlardır. Hekim kontrolünde doğru uygulandığında çok başarılı sonuçlar alınabilir.
Fototerapi (Işın Tedavisi)
Saçta Sedef hastalığında fototerapiye nadiren ihtiyaç duyulur. Gerekli görülen hastalarda ultraviyole A ve B gibi bazı özel ultraviyole spektrumları ile belli seanslarda uygulanan tedavi yöntemidir.
Psikolojik Destek
Dermatoloji hekimi hasta ya da ailesinden anamnez (hasta öyküsü) alırken arka planda çok derin psikolojik problemler olduğunu fark edebilir. Bu durum belli bir süre psikolojik tedavi gerektirebilir. Böyle olgularda psikiyatri ya da psikoloji uzmanından yardım alınabilir.
Tedavi Süresi Ne Kadardır?
Saçta Sedefin tedavi süresi hastaya göre değişkenlik gösterir. Genellikle 1,5-4 ay arasındadır. Nadiren daha uzun sürebilir. Ancak iyileştikten sonra da belli aralıklarla kontrollere devam edilmesi uygun olacaktır.
Saçta Sedef Hastalığı Tekrarlar mı?
Her hastada böyle olmamakla beraber bazı hastalarda tam bir iyileşme olduktan bir süre sonra saç sedefi tekrarlayabilir. Bunun nedeni genellikle hastaların belirtiler geçtikten sonra tetikleyici sebeplerle ilgili gereken özeni göstermemesi ve kontrollerini aksatması olabilir. Bu yüzden hastaların üzerlerine düşen görevleri yapmaları ve düzenli takip önemlidir.
Saçta Sedef Hastalığı halk arasındaki yanlış söylentiler sebebiyle geçmeyeceği zannedilen bir deri hastalığıdır. Genetik, psikolojik, yanlış beslenme, kimyasal tahrişler gibi birçok farklı sebep hastalığı tetikleyebilir. Görüntüsü sebebiyle hasta psikolojisi bozulabilir. Oysa Saçta Sedef hastalarının büyük bir çoğunluğunda tedavi mümkündür. Sedef belirtileri görüldüğünde bir dermatoloji hekiminin takibine girilirse ve hekimin tavsiyelerine uyulursa belirtiler kaybolabilir ve yeni lezyonların çıkışı önlenebilir.
